Probiotyk

Co to jest probiotyk?

Probiotyki, inaczej zwane bakteriami probiotycznymi kwasu mlekowego, to drobnoustroje, które w pozytywny sposób oddziałują na zdrowie człowieka. Wspomagają odporność, poprawiają trawienie i pracę jelit itd. Nazwy probiotyków składają się z trzech elementów: nazwy rodzajowej (np. Lactobacillus), nazwy gatunkowej (np. Plantarum) i literowo-cyfrowego oznaczenia szczepu (np. 299v). To od szczepu zależy jakie wykazuje prozdrowotne właściwości.  Wyróżniamy dwa rodzaje bakterii probiotycznych kwasu mlekowego, które mają dobroczynny wpływ na organizm człowieka:

• Lactobacillus, w obrębie których sklasyfikowano między innymi takie gatunki jak:
  • L. acidophilus
  • L. casei
  • L. reuteri
  • L. rhamnosus
  • L. gasseri
  • L. plantarum
  • L. fermentum
  • L. bulgaricus
  • L. salivarius
• Bifidobacterium, w obrębie których sklasyfikowano takie gatunki jak:
  • B. animalis
  • B. breve
  • B. lactis
  • B. longum
  • B. bifidum

Czy wiesz, że...

Poszczególne gatunki bakterii kwasu mlekowego dodatkowo mają różne szczepy. To od szczepu bakterii zależą właściwości probiotyczne i sposób oddziaływania na zdrowie człowieka.

Oprócz bakterii kwasu mlekowego, istnieją także inne bakterie, które także mają pozytywny wpływ na florę bakteryjną człowieka. Są to bakterie z rodzaju Escherichia i Bacillus oraz drożdże: Saccharomyces cerevisiae ssp boulardi.

Jakie są mechanizmy działania probiotyków?

Choć mechanizmy działania probiotyków są szczepozależne, to można wyróżnić kilka powszechnych mechanizmów. Poniżej przedstawiamy zestawienie w zależności od częstotliwości występowania:

*mikrobioty to wszystkie drobnoustroje zasiedlające organizm człowieka oraz ich geny. Z kolei „mikrobiom” to wyłącznie geny należące do mikrobioty.

Prozdrowotne właściwości probiotyków

Wiele szczepów bakterii probiotycznych ma klinicznie potwierdzoną skuteczność (prowadzono badania na ludziach z randomizacją, czyli wykorzystano metodę podwójnie ślepej próby z placebo). Nad wieloma szczepami nadal prowadzone są badania i naukowcy zapewne nie powiedzieli "ostatniego słowa" o ich dobroczynnych właściwościach. Probiotyki choć uchodzą za suplement diety, tak naprawdę leczą wiele dolegliwości związanych z przewodem pokarmowym. 

Szczepy bakterii probiotycznych są pomocne w leczeniu biegunki

• Lactobacillus rhamnosus GG oraz Saccharomyces boulardi mają udowodnione działanie w zapobieganiu biegunki poantybiotykowej. Niestety nie ma antybiotyków, które zwalczają jedynie bakterie chorobotwórcze. Często podczas antybiotykoterapii naruszona zostaje równowaga flory jelitowej, dlatego warto stosować probiotyki w funkcji osłonowej i profilaktycznej.
  • Preparatem zawierającym Saccharomyces boulardi jest między innymi Enterol.
  • A Lactobacillus rhamnosus GG ATCC 53103 znajdziecie między innymi w suplemencie Floractin.
• Szczepy takie jak:  Lactobacillus rhamnosus GG, Saccharomyces boulardi oraz Bifidobacterium lactis Bb 12 są także skuteczne w leczeniu biegunki rotawirusowej, która może wystąpić zarówno u dzieci jak i dorosłych.

Probiotyki pomagają na zaparcia

Na zaparcia , szczególnie u niemowląt zalecane są preparaty z bakteriami z rodzaju Lactobacillus. Nie ma jednak jeszcze jednoznacznych badań, które jednoznacznie wskazują na konkretny szczep. Aczkolwiek naukowcy zauważyli, że metabolity produkowane przez bakterie Lactobacillus, pobudzają ruchy robaczkowe jelit, a tym samym dobrze oddziałują na ich perystaltykę. Dla niemowląt polecane są preparaty probiotyczne w kroplach. Starsze dzieci i dorośli, z dolegliwościami tego typu, mogą wspomagać się także dietą. Spożywanie jogurtów, kefirów i maślanek pozwoli szybko uporać się z uciążliwymi zaparciami.

Wspomagają leczenie nieswoistych stanów zapalnych jelit

1. choroby Leśniewskiego-Crohna
2. wrzodziejącego zapalenie jelita grubego
3. zespół jelita drażliwego (IBS)

Szczepem, który łagodzi wzdęcia i bóle brzucha podczas nieswoistych stanów zapalnych jelit, jest szczep Lactobacillus Plantarum 299v. Szczep ten ma zdolność fermentacji wielu różnych węglowodanów. Ma dużą tolerancję na środowisko kwaśne. Z tego względu szczepy Lactobacillus Plantarum często dominują w produktach fermentacji mlekowej (gdzie pH jest około 4) i są w stanie przeżyć w kwaśnym środowisku żołądka. Ma zdolność przekształcania kwasu garbnikowego (znajdującego się w żywności) w galusan propylu, który to z kolei ma właściwości: antyoksydacyjne, przeciwnowotworowe i antagonistyczne wobec wolnych rodników tlenowych.

Bakterie probiotyczne leczą łagodne stany zapalne narządów płciowych

Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus rhamnosus (szczególnie szczepy takie jak: GR-1, 573, Lcr35),  Lactobacillus reuteri RC-14 bardzo dobrze się sprawdzają w leczeniu łagodnych stanów zapalnych narządów płciowych, wywołanych leczeniem antybiotykami, a także tych, które mogą wystąpić w trakcie ciąży, połogu czy menopauzy. Wspomniane szczepy bakterii są szczególnie pomocne, gdy mikroflora narządów płciowych jest zaburzona działaniem hormonów, a tym samym podatna na wszelkiego rodzaju infekcje. Probiotyki ginekologiczne są sprzedawane głównie w formie czopków, aby mogły bezpośrednio trafić tam gdzie mają leczyć.

Popularne preparaty ginekologiczne to : Lakcid Intima, Trivagin, LactiBios Femina, Hexagyn, Compliflora Femina, Lacto Lady, Doctor Life Pro+Pre Biotic Dla Kobiet, Candivac, Vagisan, Iladian, Lactinova Femina, Jarrow Formulas Jarro-Dophilus Women itd.

Również wiele płynów do higieny intymnej w składzie ma probiotyki na przykład: Lactacyd Pharma Prebiotic Plus, LACTIMA FORTE, Ziaja Intima, Biały Jeleń PROBIOTIC, Lacibios femina pregna itd.

Probiotyki a alergia

• Szczepy takie jak: Lactobacillus rhamnosus, Lactobacillus paracasei, Lactobacillus fermentum, Lactobacillus plantarum CJLP133, Lactobacillus paracasei GMNL133 i Lactobacillus fermentum GM090 zostały najlepiej przebadane pod kątem zmniejszenia częstotliwości występowania objawów alergii oraz pod kątem zachorowania na AZS (atopowe zapalenie skóry). Długotrwała i systematyczna terapia tymi szczepami bakterii sprawdziła się głównie u dzieci.  Ich suplementacja zalecana jest także kobietom w ciąży z grupy ryzyka, kiedy najbliższa rodzina cierpi na AZS.
• niektóre probiotyki zmniejszają efekt nietolerancji laktozy, a mianowicie produkują enzym, który rozkłada laktozę.

Łagodzą stany zapalne skóry - pomagają na trądzik

W kosmetologii wzrasta zainteresowanie korzyściami jakie probiotyki niosą dla skóry. Probiotyki nie tylko konkurują z patogenami o miejsce na skórze, ale również produkują witaminy (np. Witaminę C), które skórę odżywiają, regenerują i wykazują działanie antyoksydacyjne.

• Bifidobacterium longum i Lactobacillus paracasei łagodzą stany zapalne i produkcję sebum.
• Lactobacillus acidophilus stosuje  się w leczeniu stanów zapalnych związanych z trądzikiem. Bakterie te zmniejszają wydzielanie łoju, co jest bezpośrednią przyczyną trądziku. Są podawane wspomagająco z lekami na trądzik.
• Streptococcus theromphilus, stosowany na skórę, pobudza produkcję ceramidów w skórze. A ceramidy jak wiadomo, wykazują działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne w stosunku do patogenu: Propionibacterium acnes, który to wywołuje trądzik pospolity.

Kremy do twarzy z probiotykami produkują takie marki jak: APIS (Apis Synbiotic Home Care), Korres (Korres Greek Yoghurt Probiotic Moisturiser Intense) czy Declare (Multi Regeneration Cream Probiotyk). A popularność probiotyków w kosmetologii rośnie.

Probiotyki na otyłość

Odkryto, że osoby otyłe mają mniej różnorodny zestaw bakterii niż osoby szczupłe. Jeśli chodzi o wpływ probiotyków na odchudzanie to przetestowano wiele szczepów bakterii Lactobacillus i Bifidobacterium i naukowcy zauważyli, że codziennie spożycie bakterii probiotycznych z powodzeniem wspomaga proces odchudzania.

1. Regularne spożywanie jogurtów z Lactobacillus fermentum i Lactobacillus amylovorus zmniejsza tkankę tłuszczową o około 4% w ciągu sześciu tygodni
2. Wykazano także, że kobiety z nadwagą, przyjmujące szczepy  Lactobacillus rhamnosus straciły o połowę więcej wagi, niż kobiety przyjmujące placebo. Badanie trwało około 3 miesięcy.
3. Szczepy bakterii Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus lactis i Lactobacillus casei wpływają na zmniejszenie łaknienia (mniejsze stężenie leptyny, hormonu regulującego apetyt) oraz tkanki tłuszczowej.
4. Lactobacillus gasseri przyjmowane przez osoby z otyłością brzuszną, w ciągu 3 miesięcy sprawiło, że grupa testowa 210 osób schudła. Zmniejszyło się także otłuszczenie narządów wewnętrznych, a tłuszcz brzuszny zmniejszył się średnio o 8,5%.
5. Spożywanie probiotyków Bifidobacterium animalis przez 3 miesiąca, także wpłynęło na redukcję tkanki tłuszczowej oraz zmniejszenie obwodu talii w grupie 135 badanych. Było widać znaczne różnice w porównaniu do osób otrzymujących placebo.

Mechanizm odchudzania z pomocą probiotyków nie jest jeszcze do końca poznany. Niemniej naukowcy dysponują poważnymi przesłankami wyjaśniającymi to zagadnienie. Uważają, że niektóre probiotyki sprawiają, że wchłanianie tłuszczu z pożywienia jest hamowane. Dzięki temu organizm przyswaja mniej kalorii z pożywienia, co wpływa na chudnięcie. Probiotyki stymulują także uwalnianie hormonów  (GLP-1 i PYY) zmniejszających apetyt , które wspomagają spalanie kalorii i tłuszczu. Również produkcja octanu, maślanu i propionianu, czyli tych krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych wpływa na zmniejszenie apetytu i większe zużycie energii. Wspomniane kwasy tłuszczowe pełnią rolę komunikacyjną pomiędzy florą bakteryjną  jelit a układem odpornościowym. Redukują stany zapalne, niszczą patogeny.

Wykazano także, że bakterie probiotyczne obniżają zły cholesterol i są szczególnie polecane osobom u których występuje ryzyko miażdżycy. 

Probiotyki a ochrona przed infekcjami

• Lactobacillus rhamnosus GG ATCC 53103 o 34% procent zmniejsza ryzyko wystąpienia infekcji górnych dróg oddechowych, oraz skraca czas trwania przeziębienia.
• Szczep Streptococcus salivarius K12 kolonizuje jamę ustną i nosogardziel. Stosowany profilaktycznie zapobiega anginom, nieżytom nosa i gardła. Szczep ten znajdziecie w preparacie Entitis.

Właściwości bakteriobójcze probiotyków

Zauważono, że probiotyki korzystnie wpływają na nasz organizm poprzez rywalizowanie z patogenami o terytorium, a także zwalczanie ich. Właściwości bakteriobójcze konkretnych patogenów są szczepozależne i tak wykryto, że sczczepy Lactobacillus Plantarum AMT 14 i  ATM30 (zawarte np. w Mycobiotic) zwalczają groźne dla zdrowia bakterie: E. Coli, Salmonelli i Gronkowca złocistego. Również szczepy Lactobacillus rhamnosus GG, Lactobacillus casei, Lactobacillus rhamnosus LC 705 mają znaczący wpływ na adhezję bakterii Escherichia coli. A Lactobacillus casei Shirota, Lactobacillus johnsoni LJI, zmniejszają zdolność adhezji szczepu Salmonella Typhimurium.  Z koleii probiotyczne bakterie Lactobacillus reuteri, L.salivarius, Bacillus subtilis i Saccharomyces (S.) boulardii mogą być pomocne w zakażeniach żołądka bakterią Helicobacter pylori. Stosowane tych szczepów razem z antybiotykami zmniejszają nawroty choroby i zwiększają skuteczność leczenia.

Probiotyki na mocne kości

Naukowcy z Uniwertyetu Medycznego w Atlancie udowadniają, że Lactobacillus rhamnosus GG, regularnie stosowany wpływa na gęstość kości i wzmacnia ich strukturę. Co przekłada się na ich dobrostan i mniejszą łamliwość. Jest to szczególnie dobra wiadomość dla osób z osteoporozą i innymi chorobami kości. Szczep Lactobacillus rhamnosus GG coraz częściej jest stosowany w profilaktyce. Szczególnie polecany jest osobom genetycznie obciążonym chorobami kości.

Czy probiotyki można spotkać w pożywieniu?

Bakterie kwasu mlekowego biorą udział w procesie fermentacji pożywienia w wyniku, którego wytwarza się witamina C. Wiadomo, że witamina C jest świetnym konserwantem żywności. Dlatego bakterie probiotyczne, są wykorzystywane na szeroką skalę w produkcji żywności. Najwięcej probiotyków znajdziecie we wszelkiego rodzaju:

1. kiszonkach typu:  ogórki kiszone, kapusta kiszona, zakwas buraczany, oliwki w zalewie, zakwas chlebowy itp.
2. przetworach mlecznych: jugurt naturalny. kefir, maślanka
3. przetworach roślinnych typu: jogurt kokosowy, kefir sojowy

Dlatego warto włączyć wszelkiego rodzaju kiszonki do swojej codziennej diety, zwłaszcza w okresie jesienno - zimowym, kiedy to mamy obniżoną odporność.